Sinds 2017 financiert het Vlaams Fonds Tropisch Bos het project “Versterken van het Co-beheersmodel van het Amarakaeri-Gemeenschapsresrevaat” in het Zuidoosten van Peru. Dit co-beheer was de doorslaggevende factor in de recente beslissing om het reservaat op te nemen in de best beheerde beschermde natuurgebieden ter wereld.

Het 402.000 ha omvattende natuurreservaat staat sinds 24 november op de zogenaamde ‘groene lijst’ van de IUCN – de internationale vereniging voor natuurbescherming.

In en rond het reservaat worden inheemse gemeenschappen aangemoedigd hun bossen duurzaam, inclusief en participatief te beheren, met een focus op beheerscapaciteiten, bosbescherming door gemeenschapsleden en agroforestry.

Positieve impact op mens én natuur

Enkel de best beheerde natuurreservaten ter wereld, met een heel positieve impact op mens én natuur, komen op deze groene lijst te staan. Het is de eerste keer sinds haar oprichting in 2014 dat de lijst – die toen 25 gebieden telde – wordt uitgebreid. Met nog 14 andere gebieden die er naast Amarakaeri zijn bijgekomen komt het totaal op 40.

Het belangrijkste internationale verdrag rond biodiversiteit, de CBD, heeft als een van de hoofddoelen dat 17% van het landoppervlak moet worden bedekt door effectief en rechtvaardig/fair beheerde beschermde gebieden. De bedekkingsgraad is grotendeels bereikt, maar aan het (rechtvaardig) beheer kan nog gewerkt worden.

De gemeenschapsreservaten zijn een speciale categorie van beschermde natuurgebieden in Peru. De bescherming ervan gebeurt in samenwerking tussen overheid én inheemse gemeenschappen via een vertegenwoordigende organisatie, de ECA, die door het project wordt ondersteund.

Natuurbescherming in samenspraak met lokale gemeenschappen

Dit in tegenstelling tot wat soms in andere gebieden gebeurt, waar mensen die al eeuwenlang ergens wonen van hun grondgebied worden verdreven en moeten plaatsmaken voor exclusieve natuurbescherming (zgn. fortress conservation). Dit heeft al vaak tot averechtse resultaten geleid, ook voor biodiversiteit, omdat het net de gemeenschappen zelf zijn die een belangrijke factor zijn in de bescherming van hun bos. Het is niet voor niets dat het woord ‘fair’ zo belangrijk is in de doelstelling van de CBD: natuurbescherming als prioriteit, maar in samenspraak met lokale gemeenschappen. 

Het model van co-beheer dat wordt toegepast in de gemeenschapsreservaten verzekert dat de rechten en het territorium van de gemeenschappen worden gerespecteerd, en dat ze die beschermende rol kunnen blijven vervullen.

Voor het Amarkaeri-reservaat geeft de IUCN aan dat dit model van fair governance heeft geleid tot een beter beheer. Dat bleek dan weer een beslissende factor om dit gebied op te nemen op de prestigieuze groene lijst van de IUCN.

Yanesha-gemeenschapsreservaat

Naast het Amarakaeri-reservaat ondersteunt het VFTB hetzelfde model in het Yanesha-gemeenschapsreservaat in de regio Pasco (Peru) 500 kilometer verderop. Bovendien versterken we ook ANECAP, de overkoepelende organisatie van de 10 ECAs. ANECAP ijvert om de ervaringen in Amarakaeri en Yanesha ook toe te passen in de 8 andere gemeenschapsreservaten, zodat deze interventie op lange termijn nog een grotere impact kan hebben.

In september ging het secreatriaat van het VFTB samen met DRIS, de ECA en overkoepelende organisatie ANECAP, en ook de overheidsinstantie die het park mee beheert (SERNANP) op terrein om te evalueren hoe het project verloopt.

Tijdens het bezoek bleek dat de ECA dankzij het project beter in staat is duurzame economische activiteiten op te zetten in de gemeenschappen, waardoor die de vertegenwoordigende rol van de ECA steeds meer erkennen. En er werden al bananenboompjes aangeplant op 20 ha en 40 gemeenschapsleden worden opgeleid in productietechnieken, oogsten en vermarkten van banaan. De samenwerking met de overheid verloopt heel goed.

De werking voor het project wordt mede gefinacierd door het Vlaams Fonds voor Tropisch Bos. 

Figuur 1: criteria van de IUCN om het beheer van beschermde gebieden te evalueren

De versterking van dit succesvol cobeheer en de duurzame productie van banaan is niet mogelijk zonder jouw financiële steun. Investeer jij mee? 

Ja, ik help mee