In het Ecuadoraans Amazonewoud zoeken de Waorani gemeenschappen duurzame ecologische alternatieven om de druk op het bos te verminderen. Het VFTB (Vlaams Fonds voor Tropisch Bos) project ondersteunt deze gemeenschappen al jarenlang in hun zoektocht, in samenwerking met de Waorani vrouwenorganisatie (de Asociación de Mujeres Waorani de la Amazonía Ecuatoriana of AMWAE) en de Ecuadoraanse NGO Ecociencia. De biodiversiteit van het enorme Waorani territorium wordt bedreigd door de illegale handel van wild, de uitbreiding van landbouw, illegale houtkap en aardolie-ontginning. Door de ontwikkeling van een systeem van integraal beheer worden deze bedreigingen in het territorium gereduceerd.  Een cruciaal aspect van dat integraal beheer, is het verzamelen van gegevens over het territorium, zodat de Waorani’s gefundeerde beslissingen kunnen nemen over het landgebruik en deze kunnen omzetten naar duurzame interventies in hun gebied. Er wordt actief gezocht naar duurzame economische alternatieven die niet alleen de gemeenschappen ondersteunen, maar ook  het woud beschermen.

Bosproducten en -diensten

Ajo de monte

Om tot duurzame en economisch interessante oplossingen te komen, werden heel wat alternatieven overlopen en onderzocht. Een van die alternatieven komt van het bosproduct 'Ajo de monte'. Er werd een eerste drankje van Ajo de monte Mansoa alliacea (ook wel 'wilde look' genoemd, uit een andere familie dan de bij ons gekende look) gebrouwen. Deze liaan kent in inheemse gemeenschappen in de Amazone een lange medicinale traditie. De wilde look groeit snel en vraagt weinig aandacht voor verzorging, een uitermate geschikt gewas dus voor de Waoranis, die tot een generatie geleden nog grotendeels jagers-verzamelaars waren. Dit drankje speelt bovendien in op de groeiende vraag in Ecuadoraanse steden naar gezonde en hippe drankjes.

Bamboe

Ook wordt de mogelijkheid om bamboe te telen en verwerken onderzocht. Het is een geweldig alternatief voor de constructie van huizen, maar wordt ook wijdverbreid gebruikt voor het vervaardigen van allerhande voorwerpen, zelfs voor tandenborstels. Als grassoort is bamboe een van de snelst groeiende planten op aarde. Sommige soorten kunnen tot wel 1 meter per dag groeien. In het tropisch regenwoud van Ecuador zijn er bovendien heel wat soorten rijk aanwezig.

Tijdens twee verschillende workshops, begeleid door experts, leerden de Waoranis het volledige verwerkingsproces van bamboe: van het beheer van de plantage, het kappen en behandelen, tot de start van de constructie van een werkplaats voor de gemeenschap. Zowel mannen als vrouwen hadden grote interesse om te leren werken met deze soort. De verwerking van deze bamboesoort is echter niet eenvoudig, aangezien ze volstaat met lange stekels, wat de handelingen vooral in de eerste fase van het proces bemoeilijkt. Het einde van dit VFTB project wordt ingeluid door het afronden van de opstart van de werkplaats. Dan zal de gemeenschap er op eigen kracht en aan volle capaciteit verder bamboe kunnen verwerken.

Vogeltoerisme

In 2018 werd een gebied van meer dan 5.000 hectare bos gered van houtkap toen een nieuw nest van de majestueuze harpij arend ontdekt werd. De meerderheid van de gemeenschap besliste daardoor om een houtconcessie evenwel niet toe te kennen en te kiezen voor vogel toerisme. De harpij broedt namelijk elk jaar op dezelfde locatie, in een gigantische Ceiba of kapokboom, waardoor toeristen steeds naar dezelfde plaats kunnen geleid worden. Er werden lokale gidsen geschoold die de toeristen kunnen begeleiden naar het nest van de harpij. Deze scholing zorgt ervoor dat niet enkel gidsen van buiten de gemeenschap kunnen genieten van het extra inkomen, maar ook de Waorani aanvullend kunnen voorzien in hun levensonderhoud. Tijdens de tocht van één uur door het regenwoud vertelt de gids bovendien over verschillende planten die Waoranis gebruiken voor artisanaal en medicinaal gebruik.

Naast deze projecten zijn de Waorani nog steeds actief in cacaoteelt, met steun van de VFTB. Dit langdurige project leverde intussen de succesvolle Wao chocoladebar op. Nu het cacao-project bewezen en geprezen is, zien we steeds meer veelbelovende alternatieven verschijnen in de Waorani gemeenschappen.