Sinds maart steunt het VFTB het Chaikuni Instituut in de Peruaanse Amazone. Deze organisatie promoot agroforestry bij plaatselijke gemeenschappen in regenwoudgebied en helpt hen om hun land op een duurzame wijze te bewerken, op een manier die bosherstel bevordert. Het Chaikuni Instituut stuurde ons een rapport door van het werk tijdens de coronapandemie. Zo krijgen we een beetje zicht op wat corona betekent in onze projecten.

Lockdown legt pijnlijke situatie bloot

Slechts twee weken nadat ons project met het VFTB startte, op 15 maart, werd in Peru een strikte lockdown afgekondigd door het coronavirus. Onze regio, in het Noordwesten van Peru, was een van de eerste en meest hard getroffen regio’s van het land.

In de stad Iquitos ging nagenoeg iedereen door een traumatische periode toen het gebrek aan degelijke gezondheidszorg, infrastructuur, medisch personeel, medicijnen en zuurstof resulteerde in vele onnodige doden. De pandemie legde genadeloos de zwaktes van het systeem bloot. Het herinnerde er ons aan hoe pijnlijk de fouten en de corruptie van de voorbije decennia in de Loreto-regio waren.

Ook bij ons in het Chaikuni instituut bracht de situatie veel onzekerheid. Toen het  internationale en lokale toerisme abrupt stil viel, verdween ook onze belangrijkste bondgenoot en donor: een traditioneel gezondheidscentrum in een regenwoud op een paar uur van Iquitos. Het virus dwong het centrum zijn deuren te sluiten.

Andere oplossingen

Voor ons betekende dat we niet langer konden rekenen op de maandelijkse donaties van het centrum, een fundamentele financiële pijler van ons instituut. We moesten daarom een andere oplossing vinden en begonnen een crowdfundingsactie om de nodige fondsen te krijgen om dit ongebruikelijke jaar door te komen.

Keer op keer werd de lockdown in Peru uitgesteld, tot ze na 110 dagen quarantaine werd opgehoffen in juli. De reden om de lockdown op te heffen was echter niet de verbeterde publieke gezondheidssituatie, maar vooral omdat de overheid en de mensen de socio-economische last van het binnenblijven niet meer konden dragen.

Net op tijd

Gelukkig hadden we net voor het ingaan van de lockdown een trainingsprogramma met lokale gemeenschappen afgerond. Nog in begin maart plantten we drie nieuwe agroflorestas, een vorm van agroforestry die we wilden uittesten. Bovendien wonen twee van onze lokale werknemers vlak naast die percelen en zij konden, ondanks de lockdown, goed zorg dragen voor de nieuw aanplantingen.

De natuur, in tegenstelling tot de mensen, veerde echter op veel manieren net op door een onderbreking met het menselijk contact en ging zijn eigen wonderlijke gang. Op drie maanden toverde ze onze braakliggende agroflorestas om tot een groene oase, compleet met de eerste vruchten: een lokale bonensoort. Op het moment van schrijven oogstten we ook al yucca (maniok), mais, chaia, katuk, meer bonen en cocona fruit en hangen de takken al terug vol jonge vruchten. (lees verder onder de foto's)

Regenwoud herstellen

Van de drie pijlers waar Chaikuni werk van maakt met binnen het VFTB project, is diverse agroforestrysystemen promoten, die we hier chacras integrales noemen er één van. Dat doen we samen met vier aangrenzende dorpen om gedegradeerd regenwoud te herstellen. Eens we opnieuw in gemeenschappen mochten in augustus, hernamen we contact op met de plaatselijke landbouwers.

We bezochten hen om hun plannen en ambities voor hun grond te bespreken. Sinds september hebben we 15 gezamenlijke werkdagen gefaciliteerd en bijgewoond. Dat betekent dat 15 plaatselijke boeren met behulp van het Chaikuni Instituut de eerste stap zetten naar een chacra integral op hun gronden. Nog veel meer families tekenden al in voor ons project, die ons team de komende maanden zullen begeleiden. Het project mikt op 24 hectare chacras integrals voor de gemeenschappen die ons doelpubliek zijn, voor augustus 2021.

Natuurlijke rijkdom

We startten vanuit Chaikuni ook met het ondersteunen van de gemeenschappen om samen te werken aan gemeenschappelijk landbeheer, een tweede pijler van ons project. Het doel hiermee is om elke gemeenschap een gemeenschappelijk doel voor ogen te stellen voor duurzaam landgebruik en hoe ze hun territorium en de rijkdommen ervan kunnen beschermen voor de komende jaren en decennia. Een GIS specialist helpt ons door specifieke kaarten te maken voor elke gemeenschap. Tot dusver hielden we reeds twee workshops over het gemeenschappelijk bewerken van grond in het dorp San Pedro, met een derde en finale workshop binnenkort.

Een derde pijler van Chaikuni Instituut is onderwijs over het milieu in de plaatselijke scholen van de gemeenschappen waar we mee samenwerken. Nu alle scholen in Peru gesloten zijn sinds maart en onderwijs voornamelijk via TV en op het internet doorgaat, hebben we hier nog geen werk van kunnen maken. Hopelijk openen de onderwijsinstellingen opnieuw in maart 2021, wanneer het nieuwe schooljaar normaal begint.

Inhaalbeweging

Terwijl in Europa en andere delen van de wereld een tweede golf beleefden, hopen we dat de coronabesmettingen in onze regio laag blijven, zodat we ons werk kunnen verder zetten in de gemeenschappen om verloren tijd in te halen. We verwachten een intense periode, maar we blijven optimistisch over de haalbaarheid van onze doelen als een tweede lockdown uitblijft.

De pandemie dwingt ons op allerlei manieren onze relatie met elkaar en onze omgang met de natuur te overdenken. Dat is ook een positief punt. Hoe je eigen voedsel kweken bijvoorbeeld, of zelfvoorzienend zijn, wat opnieuw enorm veel belang heeft gekregen. Toen transport en mobiliteit beperkt was, kregen de plaatselijke gemeenschappen te maken met voedseltekorten.

Een paradoxaal gegeven, gezien de geschiedenis van een regio die normaal bulkt van de grondstoffen. Nu zien we dat overdreven exploitatie en een focus op slechts enkele specifieke gewassen en daarbij een geïmporteerde werkwijze van elders, leiden tot een verlies aan traditionele landbouwkennis. Gemeenschappen raken meer en meer verweven in regionale handel en worden zo afhankelijk van goederen uit de stad. Met alle negatieve gevolgen voor plaatselijke gemeenschappen uit het regenwoud tijdens de opgelegde lockdown.

Het is nog maar eens een bevestiging van het belang van het werk van Chaikuni Instituut. Het belang van herstellende landbouw zoals duurzame agroforestry in Amazonegebied wordt zo aangetoond.

Het team van het Chaikuni Instituut